Δεν υπάρχει καλύτερη έκφραση από το κλισέ, "σαν τη μύγα μέσα στο γάλα", για να περιγράψει κανείς την αίσθηση που άφηνε το Fiat X1/9 σε όσους το αντίκριζαν τη δεκαετία του 1970, αλλά και αργότερα.
Η Fiat δεν ήταν γνωστή για τα εντυπωσιακά σχέδιά της όσο και αν πειραματιζόταν από εκείνη την εποχή. Κυρίως όμως, σύγχρονα του Fiat X1/9 ήταν το καταξιωμένο Fiat 128 και το Fiat 127 που είχε δείξει τη δυναμική του ευθύς εξ αρχής από το 1971 όταν και παρουσιάστηκε. Είχε δηλαδή ξεκινήσει ήδη από τότε, να δημιουργείταιη ταύτιση της φίρμας με αυτοκίνητα μικρά, φτηνά και καθημερινά.
Ήταν συνεπώς ριζική απόφαση να προχωρήσει η εταιρεία στην παραγωγή ενός αυτοκινήτου με κινητήρα στο κέντρο, αυστηρά διθέσια διάταξη καθισμάτων, μικρό χώρο αποσκευών, αποσπώμενη οροφή και εν ολίγοις πολύ διαφορετική διάθεση από ό,τι είχε συνηθίσει το πελατολόγιό της εκείνη την εποχή.
Όμως στην απόφαση αυτή έπαιξε ρόλο ο Nuccio Bertone που είχε "αγκαλιάσει" το σχέδιο για το Fiat X1/9 και ήδη τα μοντέλα που έφεραν την υπογραφή του οίκου ήταν αναγνωρίσιμα και αγαπητά, αλλά και ο ίδιος ο Gianni Agnelli, για τον οποίο η φήμη λέει πως με το δικό του "οκ" ξεκλειδώθηκαν τα "διστακτικά" γρανάζια που ταλαιπωρούσαν τα στελέχη της εταιρείας για το αν κάτι τόσο διαφορετικό θα μπορούσε να φέρει θετικά αποτελέσματα.
Το Fiat X1/9 που γιορτάζει φέτος τα 50 χρόνια από τότε, δεν το είχε σχεδιάσει όμως ο ίδιος ο Bertone, αλλά ο Marcello Gandini. Ο Gandini κάτι ήξερε από σχέδιο, καθώς λίγα χρόνια πριν είχε σχεδιάσει την Lamborghini Miura, για πολλούς το πρώτο πραγματικό supercar σε αυτόν τον κόσμο. Για τους υπόλοιπους μια διαχρονικά πανέμορφη "κυρία".
Ο Gandini είχε ζητήσει να συνεργαστεί με τον Bertone από το 1963 αλλά ο Giorgetto Giugiaro που διοικούσε τότε το στούντιο του Bertone δεν τον ήθελε. Όταν δύο χρόνια αργότερα, το 1965, ο Giugiaro αποχώρησε, ο Bertone προσέλαβε τον Gandini και η συνεργασία τους έληξε έπειτα από 14 χρόνια.
Ο αντίκτυπος του Fiat X1/9 στην κοινή γνώμη τους δικαίωσε και τους τρεις παραπάνω. Τον Gandini που το δημιούργησε, τον Bertone που το στήριξε και τον Agnelli που το αποφάσισε. Το μεγαλύτερο ατού του Fiat X1/9, όπως αποδεικνύεται και ιστορικά, ήταν το γεγονός πως ήταν ένα καθημερινό αυτοκίνητο.
Διαβάστε Επίσης
Δεν χρειαζόταν δηλαδή να κάνεις παρέες με πλούσιους της εποχής ή με την ανώτερη τάξη για να πετύχεις ένα στο δρόμο και να το θαυμάσεις από κοντά. Και αυτό ήταν κάτι που συνεχώς μεγάλωνε την φήμη του, ανοίγοντας για την Fiat κλειστές μέχρι τότε πόρτες, όπως παιδικών δωματίων, όπου υπήρχε ως αφίσα ή εφηβικών ονείρων, όπου υπήρχε ως στόχος ζωής.
Το supercar του φτωχού
Ο εγκάρσια τοποθετημένος τετρακύλινδρος κινητήρας των 1.290 cc, απόδοσης 75PS, προερχόταν από το 128, όμως οι μηχανικοί στο Χ1/9 τον τοποθέτησαν στο κέντρο του οχήματος. Αυτή η επιλογή εκτός από την καλύτερη κατανομή βάρους και την πιο σπορ αίσθηση, επέτρεπε τη διατήρηση του πολύ χαμηλού μπροστά μέρους, το οποίο δεν φιλοξενούσε σε επίπεδο μηχανικών μερών παρά μόνο το ψυγείο.
Τα αναδιπλούμενα φώτα ήρθαν να ολοκληρώσουν την σπορ, αλλά και λιτή εικόνα. Ανάμεσα στον κινητήρα και στην αυστηρά διθέσια καμπίνα των επιβατών, οι μηχανικοί βρήκαν χώρο για το ρεζερβουάρ βενζίνης των 48 lt. ολοκληρώνοντας τη συγκέντρωση του βάρους στο κέντρο του οχήματος. Σε συνδυασμό με την ανεξάρτητη ανάρτηση και το σύστημα πέδησης με δίσκους σε όλους τους τροχούς δίκαια το Χ1/9 προσδιορίζεται ως ένα αυθεντικό σπορ μοντέλο.
Coupe και Targa
Ο Gandini ήταν προφανώς μετρ του είδους, συνεπώς φρόντισε να μην αφήσει σχεδόν καμία πτυχή του αυτοκινήτου που να μην είναι εντυπωσιακή ή προκλητική. Η αποσπώμενη οροφή εντάσσεται μέσα σε αυτή τη φιλοσοφία. Το Fiat X1/9 ήταν αρκούντως διαφορετικό και κάπως περίεργο για τον περισσότερο κόσμο, που θα άντεχε να παραμείνει ένα μικρόσωμο coupe.
Όχι όμως για τον Gandini, ο οποίος του πρόσθεσε μια αφαιρούμενη οροφή με ελαφρά υλικά της εποχής και ανθεκτικότητα, βρίσκοντας μάλιστα χώρο για την αποθήκευσή της κάτω από το εμπρός καπό. Τότε η αποσπώμενη οροφή δεν ήταν αυτό που είναι σήμερα, τότε targa ήταν μόνο η Porsche 911 και πιθανώς ορισμένα άλλα μοντέλα για τα οποία μάθαιναν ελάχιστοι άνθρωποι που ζούσαν σε έναν κόσμο χωρίς instagram.
Η σχεδίαση και τα δυναμικά χαρακτηριστικά του X1/9 έβαλαν στον πειρασμό την Fiat και την Abarth να εξετάσουν τη συμμετοχή του μοντέλου στους αγώνες ράλι, όμως η εμπλοκή του μοντέλου ήταν περιορισμένη, αφήνοντας τη δόξα στη Lancia Stratos που θα εμφανιζόταν σύντομα στο προσκήνιο.
Αμερικανική καριέρα
Από το 1972 έως και το 1982 η παραγωγή ξεκινούσε στις εγκαταστάσεις του Bertone και ολοκληρωνόταν στο θρυλικό Lingotto, ενώ από το 1982 -χρονιά όπου ο κινητήρας αντικαταστάθηκε με εκείνο των 1,5 lt - το μοντέλο άρχισε να διατίθεται από τον ίδιο τον Bertone, με τη βοήθεια φυσικά του δικτύου της Fiat.
Το 1982 όμως η Fiat αποχώρησε από την αγορά της Αμερικής, η οποία απορροφούσε το 50% της παραγωγής του Fiat X1/9 και οι αλυσιδωτές αντιδράσεις στην εταιρεία έφεραν το τέλος του. Ο Bertone βρήκε την λύση για την αμερικανική αγορά, έτσι μέχρι το 1989 αυτό συνέχισε να πωλείται με άλλους όμως ρυθμούς και ως Bertone X1/9. Τελικά η συνολική παραγωγή έφτασε τις περίπου 150.000.
